Hannie Schaftpark, logisch maar niet zonder slag of stoot
In 1981 vraagt de Naamgevingscommissie voor de openbare ruimte van Almere via de lokale krant aan de inwoners van Almere om nieuwe namen te verzinnen voor wijken in Almere die nog geen naam hebben. Zo stelt Jan Fraijman de Bouwmeesterbuurt voor, een wijk die er jaren later ook daadwerkelijk komt. Iemand anders suggereert een wijk te vernoemen naar belangrijke vrouwen, maar die suggestie sneuvelde.
Maar niet alleen wijken moeten worden voorzien van een naam, dat geldt ook voor parken. En zolang die naam er niet is, kreeg een plek of gebied een combinatie van cijfers en letters. Hierdoor kan er geen onduidelijkheid ontstaan als er over een naamloos gebied wordt gepraat. Zo ook gebied 2P, dat aan de rand van de Leeghwaterplas ligt. Jan van der Pijll uit Almere Haven heeft ook een suggestie voor de Naamgevingscommissie. Met een handgeschreven briefje van 17 maart 1981 stelt hij voor om gebied 2P Hannie Schaftpark te gaan noemen.
In 1981 meent de Naamgevingscommissie dat de bedachte naam Ebenezer Howard – voor een park dat komt te liggen bij de Kruidenwijk en Staatsliedenwijk in Almere Stad – toch beter niet kan worden gebruikt. ’Beatrixpark’ moet het zijn. Op dat moment is Beatrix net een jaar koningin van Nederland, nadat ze haar moeder Juliana opvolgt in 1980. Ebenezer Howardpark wordt op de kaart verplaatst richting, naar wat later de Parkwijk gaat worden.
En dan ontstaat ook het idee om de toekomstige Almeerse parken naar Nederlandse koningen en koninginnen te vernoemen. Zo ook park 2P. Dat moet Julianapark gaan heten om de lijn door te trekken van koninklijke namen voor parken. Almere zal dus naast een Beatrixpark ook een Julianapark krijgen, zo is de gedachte. Ook al lag er reeds een jaar lang de suggestie van Jan van der Pijll voor een Hannie Schaftpark, maar dat paste niet in de bedachte lijn. Almere krijgt naast een Beatrixpark ook een Julianapark. Maar waar de Naamgevingscommissie aan voorbij gaat is de laatste regel van het eerder genoemde briefje van Van der Pijll. ,,Ten overvloede meld ik u dat de fractievoorzitters van de PvdA en de CPN dit voorstel steunen’’. Jan van der Pijll is op dat moment de fractievoorzitter van de Communistische Partij Nederland (CPN).
Naast het briefje aan de Naamgevingscommissie gaat er diezelfde week in maart 1981 ook een getypte brief van CPN-voorman Jan van der Pijll naar het dagelijkse bestuur van Almere, de landdrost Han Lammers. En daarin staat dezelfde boodschap; 2P moet het Hannie Schaftpark worden. Om zijn verzoek kracht bij te zetten zit er ook een handgeschreven briefje bij van Truus Oversteegen.
Zij was Hannie Schaft’s handlanger bij twee aanslagen en ook zij was lid van de communistische verzetsgroep. Truus schrijft over het plan voor een Hannie Schaftpark: ,,Natuurlijk ben ik het ermee eens’’.
De pogingen van Van der Pijll ten spijt, de Naamgevingscommissie wijst het Hannie Schaftpark als naam af. Er blijken nog vier andere naamsuggesties te zijn voor het park. Maar ook die namen zijn ongeschikt. Julianapark is nog steeds de beste naam. De reden is dat parken voortaan naar koningen en koninginnen gaan heten in Almere. Een ander argument dat de Naamgevingscommissie voor de afwijzing aanvoert, is de scheefheid die kan ontstaan door één verzetsstrijder te eren met een vernoeming van een park. Daarmee zouden vele duizenden andere verzetsstrijders geen eer worden betoond en dat ,,is niet juist’’. De commissie schrijft verder dat ,,op een later moment Almere een Verzetsheldenbuurt dient te hebben’’. Maar omdat in 1981 geen bouwplannen liggen voor nieuwe wijken in de stad, is er op dat moment geen naamgeving mogelijk.
En dan gaat het Adviesorgaan (voorloper van de gemeenteraad) zich met de naamgeving van 2P bemoeien. De zaak komt op de agenda van de politiek. In die vergadering zegt het dagelijks bestuur van de stad aan de politici toe om nog geen beslissing over de naamgeving Julianapark of Hannie Schaftpark te nemen. De zaak wordt teruggestuurd naar de Naamgevingscommissie. Die kan zich er dan ,,nogmaals over buigen’’, vinden de Almeerse politici die dus niet akkoord gaan met het Julianapark. En de kwestie gaat nog een trede hoger en wordt na de zomer van 1981 besproken met landdrost Han Lammers. Ook alle fractievoorzitters worden in dezelfde periode bij elkaar geroepen om de situatie te bespreken. Uit de archiefstukken wordt niet duidelijk welke rol CPN-fractievoorzitter en bedenker van het Hannie Schaftpark Jan van der Pijll speelt, maar als fractievoorzitter zou hij geïnformeerd moeten zijn.
Openbaar Lichaam ZIJP
Almere is begin jaren ’80 van de vorige eeuw een Openbaar Lichaam. Dat is de naam voor een gebied dat nog geen provincie of gemeente is. Aan het hoofd van een Openbaar Lichaam staat een landdrost, die de taken van een burgemeester heeft. De landdrost is voorzitter van het ‘dagelijks bestuur’. De andere leden van het dagelijks bestuur zijn te vergelijken met de huidige wethouders. Er is ook een volksvertegenwoordiging die geen gemeenteraad heet, maar adviesorgaan. Er zijn wel verkiezingen voor het adviesorgaan en er zitten politieke partijen in. Het gebied waarin de stad Almere ligt is het Openbaar Lichaam Zuidelijke IJsselmeerpolders; kortweg ZIJP. Als je in die periode geboren werd in Almere, stond er geen Almere in je paspoort of op je geboorteakte, want Almere was nog geen gemeente. Als geboorteplaats werd Openbaar Lichaam Zuidelijke IJsselmeerpolders opgegeven.
In het najaar van 1981 heeft de Naamgevingscommissie er ‘nogmaals over gebogen’ en komt met een nieuwe naam voor het park: Jan Leeghwaterpark. Vernoemd naar de man die begin 1600 als eerste polders wist droog te leggen met behulp van windmolens. Om de verwarring nog groter te maken komt het dagelijks bestuur ook nog met een eigen naam: Berlagepark. Berlage is een beroemd architect en stedenbouwkundige rond 1900. Plek 2P heeft inmiddels vier mogelijke namen. Dan neemt de landdrost een besluit, maar niet over de naam. De hele kwestie wordt over de verkiezingen van juni 1982 getild. Van der Pijll wordt geïnformeerd dat met de nieuwe fractievoorzitters van na de verkiezingen over de zaak gesproken gaat worden en tot die tijd de naam 2P blijft. Een adempauze van meer dan een half jaar. Bij de verkiezingen van 1982 wint de CPN twee zetels. Jan van der Pijll keert wel terug, maar niet als fractievoorzitter van de communisten in de Adviesraad.
Enkele maanden na de verkiezingen van 1982 neemt de nieuwe Adviesraad een besluit. In een handgeschreven verslag staat dat die instemt met de naam Hannie Schaftpark. Maar de toenmalige politici willen ook voor de toekomst discussies over namen de kop indrukken. Voortaan moeten bij ,,structuurbepalende zaken, zoals een groot park, grotere vrijheid zijn om af te wijken van het advies van de Naamgevingscommissie en eigen initiatief te kunnen nemen door de politiek’’. Aan de landdrost de schone taak aan de Naamgevings- commissie te laten weten dat dit de nieuwe procedure wordt.
Op 30 december 1982 is dat gesprek. De voorzitter van de Naamgevingscommissie waarschuwt voor demotivatie van de leden die straatnamen bedenken, ,,die vele uren van hun vrije tijd steken in het bedenken van goede straatnamen’’. En de voorzitter doet nog een laatste poging: hij wil de naamgeving van 2P nog even uitstellen. De eerstvolgende wijk die een naam moet krijgen, kan de Verzetswijk worden en daar kan dan meteen verzetsstrijder Hannie Schaft vernoemd worden, zo stelt hij voor. Maar landdrost Lammers weet van geen wijken en antwoordt volgens de notulen: ,,2P wordt zonder meer Hannie Schaftpark’’. En daarmee is de kous af. De Naamgevingscommissie brengt nog in dat daarmee niet aan de andere kant van de stad een Verzetswijk kan komen, omdat dan de logica weg is in de naamgeving. Het is dus om die reden dat de Verzetswijk ligt waar hij ligt en het Hannie Schaftpark onderdeel uitmaakt van de wijk. En Van der Pijll is ’verheugd’, zo is in de notulen te lezen.
Hannie Schaft
Hannie Schaft wordt op 17 april 1945 doodgeschoten in de duinen bij Bloemendaal. Zij wordt door de Duitse bezetter verantwoordelijk gehouden voor verschillende aanslagen op mensen die aan de kant van de Duitsers stonden. Hannie was haar schuilnaam, eigenlijk heette ze Jopie en haar bijnaam was ’meisje met het rode haar’. Naast het plegen van aanslagen hielp Hannie Joden onderduiken en had ze zich aangesloten bij de communistische verzetsbeweging in Nederland. Over Hannie Schaft zijn diverse boeken en films verschenen. Waarvan de bekendste ‘Het meisje met het rode haar’ en ’De aanslag’ zijn. Bij haar herbegrafenis in november 1945 waren koningin Wilhelmina, Prinses Juliana en Prins Bernhard aanwezig. Een jaar later ontving zij postuum de hoogst mogelijk onderscheiding; het Verzetskruis 1940-1945. Na de oorlog werd Hannie het symbool voor het communistisch verzet en omarmd door de Communistische Partij Nederland.
Beknopte inhoud





